PEFC-gelabeld hout als eerste schakel van de circulaire economie

10 juni 2021 Architectuur & duurzaam bouwen

“Circulaire economie dient zich in alle fases van de productlevenscyclus te voltrekken en hierbij is gelabeld hout een eerste noodzakelijke stap”, vertelt Chris De Roock, General Manager van kenniscentrum WOOD.BE.

De hout- en meubelindustrie is een sector die volop inzet op duurzaamheid. Innovatie en circulaire economie spelen hierin een cruciale rol. Chris De Roock, General Manager van kenniscentrum en certificeringsinstelling WOOD.BE vertelt ons meer in deze interview. 

We zien een houtschaarste die nog versterkt werd door de coronapandemie. Kan een switch naar lokaal hout een oplossing bieden?

De schaarste, zowel voor massief hout als voor plaatmateriaal, is een mondiaal fenomeen. De vraag naar hout wereldwijd is enorm groot en landen als China en de Verenigde Staten kopen materiaal op, ook in Europa. Er was een grotere vraag tijdens het afgelopen jaar, ook bij ons. Vooral materiaal voor het inrichten van de woning en de tuin kende een enorme boost. De grotere aandacht voor “koop lokaal” zal een positieve invloed hebben op onze lokale economie, maar zal de materiaalschaarste niet oplossen. Ik juich wel toe dat er in de sector meer aandacht gaat naar lokaal hout. Denk maar aan de switch van tropisch hardhout naar thermisch gemodificeerd hout van dichterbij.

Welke troeven heeft hout om de klimaatverandering tegen te gaan?

Hout is een hernieuwbaar en duurzaam materiaal dat CO₂ opslaat tijdens de groei. Even duiden: 1m³ eik slaat bijvoorbeeld 1,3 ton CO₂ op tijdens zijn groei. Dat is gelijk aan de uitstoot van een wagen die 8700 kilometer rijdt of het elektriciteitsverbruik van 2 gezinnen gedurende één jaar. Als je dat vergelijkt met dezelfde hoeveelheid PVC, dan zie je dat dit materiaal tijdens zijn productie zorgt voor een uitstoot van 8 ton CO₂, bij aluminium is dit zelfs 44 ton CO₂. Die cijfers zijn heel duidelijk: hout als grondstof levert een belangrijke bijdrage in de strijd tegen de klimaatverandering. Wanneer we dan kijken naar de opslag van die CO₂, dan zien we dat een houtproduct die CO₂ decennialang kan vasthouden. Als we inzetten op een circulaire economie via hergebruik en recyclage, dan kan die CO₂ gemakkelijk 80 tot 100 jaar opgeslagen blijven in duurzame houtproducten.

Circulaire economie is dus de toekomst voor een duurzame hout -en meubelsector?

Uiteraard. Maar er is nog veel werk aan de winkel. Wij zijn volop bezig met onderzoeksprojecten die bestuderen hoe producten circulair gemaakt kunnen worden. Materiaalefficiëntie optimaliseren; zowel voor het volledige product als voor zijn individuele componenten en materialen is de sleutel tot succes. Drie hefbomen keren telkens terug bij eco-design en design-for-disassembly: duurzame materiaalselectie, modulaire productopbouw en circulaire businessmodellen.

Wat is de rol van PEFC-gelabeld hout in de circulaire economie?

Gelabeld hout levert een positieve bijdrage tot de circulaire economie, omdat je al vanaf de aankoopfase aandacht hebt voor het aspect duurzaamheid. Hout afkomstig uit duurzaam beheerde bossen is echter een noodzakelijke, maar niet voldoende voorwaarde om te komen tot een circulair model. Circulaire economie speelt zich af in alle fases van de levenscyclus van een product: aankoop, ontwerp, productie, distributie en end of cycle.

Circulair in de bouw start bij circulair ontwerpen. Is Vlaanderen hier al mee bezig?

Ja, maar het kan nog beter. Er is al een postgraduaat circulair bouwen, wat positief is. Maar het is ook belangrijk om circulair bouwen aan bod te laten komen in de basisopleiding van architecten. Ook nieuwe bouwmethodes zoals bijvoorbeeld Cross Laminated Timber (CLT) zouden hier een plaats mogen krijgen. Maar zeker ook het vertalen van ecodesignprincipes uit de industrie naar het ontwerpen van gebouwen is belangrijk en verdient de nodige aandacht. Daarnaast mogen de troeven van hout als bouwmateriaal in de architectenopleiding zeker extra belicht worden.

Hoe zie je de toekomst van gelabeld hout en waar zitten de grote uitdagingen?

We zien een toename in het aantal bedrijven dat zich laat certificeren, dus de toekomst ziet er positief uit. De grote uitdaging zit hem erin om de hele waardeketen mee te krijgen in het verhaal. Als je een aantal bedrijven niet mee krijgt, dan geraakt de rest van de keten in de problemen. Hetzelfde geldt als de schakel vlak voor de eindgebruiker niet over een certificaat beschikt. Dan krijg je die belangrijke boodschap van duurzaam bosbeheer niet tot bij de eindgebruiker en dat is bijzonder spijtig. Het is wel zo dat we zowel bij particulieren als vooral bij professionelen een grotere vraag zien naar gelabelde producten. In allerhande lastenboeken is gelabeld hout een vereiste, dus wie dit niet kan aanbieden, die speelt niet meer mee.

De boodschap uitdragen is dus een must?

Ik denk inderdaad dat de houtsector al heel veel investeert in duurzaamheid, maar het is belangrijk deze boodschap ook over te brengen naar bijvoorbeeld architecten, bouwheren en de eindconsument. Als de sector deze troeven wil uitspelen, dan moeten de krachten gebundeld worden via bijvoorbeeld collectieve campagnes.

De voordelen van hout als bouwmateriaal

Een voorbeeld van het gebruik van hout in de bouw is de Gare Maritime van Brussel.

 Dankzij het intensief gebruik van duurzaam hout werd dit vroegere goederenstation recent omgebouwd tot een prachtige duurzame kantoor- en winkelcomplex. 

Ondanks het gebruik van grote hoeveelheden hout heeft de renovatie van de Gare Maritime geen grote hap uit het bosbestand gevreten. De Europese bossen hebben de nodige houtvoorraad gegenereerd in minder dan 16 minuten! 

Architecturale vrijheid, duurzaamheid, CO² opslag, kwaliteit, thermische isolatie en vochtregulering, Charline Lefèvre, van het studiebureau NEY & Partners WOW, die het houtskelet van het gebouw bestudeerde, vertelt ons hier meer over de vele voordelen van hout als bouwmateriaal.

Foto: Gare Martime van Brussel - Filip Dujardin